امپریالیسم زبانی یا تفاهم جهانی: آموزش زبان انگلیسیی در عصر جهانی شدن از چشم اندازی ایرانی

در عصر جهانی شدن، گسترش جهانی زبان انگلیسی و به طور خاص گسترش این زبان از طریق آموزش زبان انگلیسی، به عنوان یکی از بحث برانگیزترین موضوعات در حوزه زبان شناسی کاربردی شناخته می شود. در حالیکه در حال حاضر، جریان غالب آموزش زبان انگلیسی بر گسترش روشها و مواد درسی مرکز محور تاکید می نماید، تنها برای هنجارهای زبانی و فرهنگی خود مشروعیت قایل است و خود را به عنوان جریانی عاری از ارزشهای خاص معرفی می کند، ظهور دیدگاه انتقادی برجسته ای موسوم به امپریالیسم زبانی به بحث ها و جدل هایی خاص در این حوزه دامن زده است. از سویی با مهم برشمردن این تحول فکری در حوزه زبان شناسی کاربردی که اساسا گسترش زبان انگلیسی و جریان غالب آموزش زبان انگلیسی را ذاتا پدیده هایی مشکل آفرین می داند و از سویی دیگر نظر به تفاوت های فرهنگی، اجتماعی، سیاسی و ایدئولوژیکی بین جوامع انگلیسی زبان مرکز و غیرانگلیسی زبان حاشیه، این پژوهش بر آن است تا به مطالعه نگرش های اساتید و مدرسان دانشگاهی در بخش آموزش زبان انگلیسی بپردازد. برای نیل به این هدف، ترکیبی از دو شیوه کیفی و کمی طراحی و اجرا گردید. در مرحله کیفی، با 9 تن از اساتید و زبان شناسان کاربردی فعال در حوزه آموزش زبان انگلیسی مصاحبه نیمه آزاد به عمل آمد. با بهره گیری از تحلیل محتوایی این مصاحبه ها و نیز استفاده از پیشینه موجود، پرسشنامه ای در قالب الگوی لیکرت متشکل از 37 سوال طراحی شد. با هدف بررسی نگرش فعالان حوزه آموزش زبان انگلیسی در ایران، 158 نفر در مرحله دوم شرکت کردند. با استفاده از یافته های موجود در دو مرحله، یافته ها در شانزده مقوله به نحو کمی و کیفی مورد تجزیه و تحلیل قرار گرفت. یافته ها بیانگر آن است که در برخی از مقوله ها هم چون شروع زودهنگام آموزش، انگلیسی به عنوان زبان میانجی و ... جریان غالب و در مقوله هایی چون روش-ها، مواد درسی، گسترش زبان انگلیسی و سیاست و .... جریان نوظهور انتقادی غلبه دارد. نتیجه آنکه دیدگاه امپریالیسم زبانی دوشادوش جریان غالب در بین فعالان جامعه آموزش زبان انگلیسی در ایران نگرش ها را به خود جلب نموده است.